Sarkoidoza to przewlekła, wielonarządowa choroba, której dokładna przyczyna pozostaje nieznana. Wyróżnia się ona występowaniem nieserowaciejących ziarniniaków w różnych tkankach organizmu. Ziarniniaki te powstają jako reakcja układu odpornościowego na nieznany czynnik, ale mimo wielu badań etiologia sarkoidozy nadal pozostaje niejasna. Choroba ta najczęściej dotyka osoby dorosłe w wieku 20–40 lat, choć zdarzają się przypadki u dzieci i seniorów.
Sarkoidoza najczęściej obejmuje:
- Węzły chłonne wnęk płucnych oraz płuca – zmiany te występują u większości pacjentów i są widoczne na zdjęciach radiologicznych.
- Skórę – mogą pojawiać się różnorodne zmiany, w tym rumień guzowaty.
- Oczy – najczęściej obserwuje się zapalenie błony naczyniowej oka, które w skrajnych przypadkach może prowadzić do utraty wzroku.
Choroba może również obejmować serce, wątrobę, ślinianki, układ nerwowy, mięśnie czy kości, powodując różnorodne objawy i komplikacje zdrowotne.
Sarkoidoza – objawy kliniczne
Sarkoidoza może mieć przebieg ostry lub przewlekły:
- Postać ostra (zespół Löfgrena): Charakteryzuje się nagłym początkiem objawów, takich jak gorączka, bóle stawów, rumień guzowaty (bolesne, czerwone guzki na skórze, najczęściej na przedniej powierzchni podudzi) oraz powiększenie węzłów chłonnych. U wielu pacjentów objawy te ustępują samoistnie.
- Postać przewlekła: Objawy rozwijają się powoli i obejmują przewlekły kaszel, duszność, zmęczenie, utratę masy ciała oraz ogólne osłabienie. W miarę postępu choroby może dojść do włóknienia płuc lub innych zajętych narządów, co prowadzi do ich niewydolności.
Diagnostyka sarkoidozy – jakie badania wykonać?
Rozpoznanie sarkoidozy wymaga wnikliwej analizy objawów klinicznych oraz badań diagnostycznych:
- Badania obrazowe: Zdjęcie RTG klatki piersiowej lub tomografia komputerowa wykazują powiększenie węzłów chłonnych oraz zmiany śródmiąższowe w płucach.
- Badania histopatologiczne: Pobranie materiału do biopsji i stwierdzenie obecności nieserowaciejących ziarniniaków to kluczowy element diagnostyki.
- Wykluczenie innych chorób: Ważne jest, aby wykluczyć choroby o podobnym obrazie klinicznym, takie jak gruźlica, grzybice, choroby nowotworowe czy niektóre choroby autoimmunologiczne.
Sarkoidoza – leczenie
Wielu pacjentów z sarkoidozą nie wymaga leczenia, ponieważ choroba w łagodnej formie często ustępuje samoistnie. W przypadkach cięższych, gdy dochodzi do zajęcia ważnych narządów (np. serca, płuc, oczu) lub nasilenia objawów, stosuje się leczenie:
- Kortykosteroidy: Są podstawą terapii i pozwalają kontrolować stan zapalny oraz zapobiegać postępowi choroby.
- Leki immunosupresyjne: W przypadkach, gdy kortykosteroidy są nieskuteczne lub nie mogą być stosowane, lekarze sięgają po inne leki modulujące odpowiedź immunologiczną, takie jak metotreksat czy azatiopryna.
- Terapia wspomagająca: Regularne badania kontrolne, rehabilitacja oddechowa i leczenie objawowe są kluczowe w poprawie jakości życia pacjentów.
Sarkoidoza – rokowania
Przebieg sarkoidozy jest bardzo zróżnicowany. U około 60% pacjentów choroba ustępuje samoistnie w ciągu dwóch lat, zwłaszcza jeśli ma ostry początek. Niestety, u części pacjentów rozwija się przewlekła forma choroby, która może prowadzić do trwałego uszkodzenia zajętych narządów, w tym zwłóknienia płuc czy niewydolności serca.
Podsumowanie
Sarkoidoza to choroba, która wymaga wielodyscyplinarnego podejścia, a kluczową rolę odgrywają wczesna diagnostyka, indywidualne podejście do leczenia oraz regularna kontrola stanu zdrowia pacjenta.
Źródło: Dubaniewicz A. Sarkoidoza — choroba o wielu twarzach. Forum Medycyny Rodzinnej.