Nieleczona miażdżyca prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych. To podstępna choroba rozwijająca się wtedy, gdy wewnątrz tętnic gromadzi się masa złożona z tłuszczu, cholesterolu, wapnia oraz innych substancji. Wówczas naczynia krwionośne stają się zwężone i twarde. Głównym skutkiem miażdżycy jest więc ograniczony przepływ krwi, oraz idące za tym ryzyko zakrzepów, zawału serca lub udaru mózgu.
Warto pamiętać, że zaawansowana miażdżyca może rozwinąć się na każdym etapie życia. Jednak najbardziej narażone są na nią osoby starsze, otyłe i z nieprawidłową dietą. Jak rozpoznać chorobę? Jak skutecznie leczyć miażdżycę tętnic? Oto zbiór najważniejszych informacji.
Miażdżyca: przebieg i przyczyny choroby
Mianem miażdżycy określa się przewlekłą chorobę tętnic. Najczęściej zapadają na nią osoby po pięćdziesiątce, zwłaszcza otyłe i stosujące dietę bogatą w tzw. zły cholesterol. Do przyczyn rozwoju miażdżycy zaliczają się też takie czynniki ryzyka, jak:
- czynniki zapalno-zakaźne,
- nadmierny, długotrwały stres,
- zbyt wysokie stężenie cholesterolu we krwi,
- wiek (po 50. roku życia),
- otyłość brzuszna,
- częste spożywanie posiłków bogatych w cukier, tłuszcze nasycone i tłuszcze trans,
- zaburzenia gospodarki lipidowej,
- wysokie stężenie homocysteiny,
- nadużywanie alkoholu,
- nadciśnienie tętnicze,
- czynniki genetyczne,
- palenie papierosów czynne i bierne.
Wszystko to może być czynnikiem rozwoju choroby. Miażdżyca jest bowiem przewlekłym procesem zapalnym, który obejmuje swoim zasięgiem aortę i tętnice średniej wielkości: nerkowe, szyjne, wieńcowe, biodrowe. Właśnie dlatego wyróżnia się kilka rodzajów tego schorzenia, w zależności od lokalizacji stanu zapalnego, np.:
- miażdżycę kończyn dolnych,
- miażdżycę naczyń wieńcowych (miażdżyca wieńcowa),
- miażdżycę aorty,
- miażdżycę tętnic nerkowych,
- miażdżycę tętnic szyjnych,
- miażdżycę mózgu,
- miażdżycę jelit.
Profilaktyka miażdżycy. Kiedy zacząć?
Wbrew pozorom na rozwój miażdżycy są narażeni wszyscy, choć ryzyko wzrasta po 50 r.ż. Osoby mające ku temu predyspozycje genetyczne, powinny wiele lat wcześniej zacząć prowadzić aktywny i zdrowy styl życia. To jedyny sposób, aby uchronić się przed chorobą lub zahamować zmiany miażdżycowe. Dodatkową formą profilaktyki jest regularne wykonywanie badań i konsultacje z kardiologiem.
Jeśli nie ma pewności, że dana osoba jest predysponowana do rozwoju miażdżycy, można wykonać badania genetyczne serca i chorób zakrzepowo-zatorowych. Do okresowych kontroli zachęca się też osoby otyłe, prowadzące niezdrowy styl życia, czy mające zbyt wysokie stężenie cholesterolu we krwi.
Objawy rozwijającej się i zaawansowanej miażdżycy
Niestety objawy miażdżycy nie są jednoznaczne. To choroba o powolnym przebiegu, której symptomy mogą różnić się w zależności od osoby oraz miejsca występowania blaszki miażdżycowej. Niektórzy pacjenci latami nie odczuwają żadnych dolegliwości. Dopiero wtedy, gdy występuje u nich objawowa, zaawansowana miażdżyca, są diagnozowani w jej kierunku.
Brak leczenia może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu, zator płucny, czy konieczność amputacji kończyn. W międzyczasie mogą też pojawiać się pojedyncze, ostre incydenty, wynikające z zamknięcia jednej z głównych tętnic lub z zakrzepicy.
Do objawów, które mogą wskazywać na rozwój miażdżycy tętnic, zaliczamy:
- Zaburzenia krążenia,
- Mrowienie stóp,
- Ból kończyn nawet przy siedzeniu czy leżeniu,
- Obrzęki nóg i stóp,
- Zmęczenie,
- Nocne skurcze mięśni,
- Blada, chłodna skóra,
- Zmiany skórne i trudno gojące się rany,
- Kruche, łamliwe paznokcie,
- Chromanie przestankowe,
- Zanik owłosienia.
Objawy a rodzaj miażdżycy
Oczywiście objawy zależą też od rodzaju schorzenia. U niektórych mogą pojawić się symptomy neurologiczne takie jak dezorientacja, przejściowe niedowłady, problem z mówieniem, bóle i zawroty głowy – będzie to prawdopodobnie miażdżyca tętnic kręgowych i szyjnych. Z kolei bóle stóp i łydek, mrowienie oraz skurcze występują przy miażdżycy kończyn dolnych. Jeśli chodzi o miażdżycę tętnic i jelit w jamie brzusznej, często zgłaszanym symptomem są bóle brzucha. Z kolei nadciśnienie i niewydolność nerek może sygnalizować miażdżycę tętnic nerkowych.
Mimo to warto pamiętać, że pacjenci z takimi objawami najczęściej zgłaszają się do lekarza zbyt późno, cierpiąc już na zaawansowaną miażdżycę. Bezobjawowy charakter tego schorzenia sprawia, że należy regularnie się badać.
Do czego może doprowadzić miażdżyca? Skutki
Nieleczona miażdżyca często powoduje bardzo poważne konsekwencje. Choć latami może przebiegać bezobjawowo, to jej głównym skutkiem jest rozwój chorób sercowo-naczyniowych.
Do czego więc może doprowadzić miażdżyca, która rozwijała się przez lata? Przede wszystkim do zawału serca, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca, chorób nerek, choroby naczyń obwodowych, amputacji kończyn, nadciśnienia tętniczego, zwiększonego ryzyka cukrzycy, oraz zatorów płucnych. Wszystko to może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.
Miażdżyca jako przyczyna zwapnienia żył
Co istotne, miażdżyca może być przyczyną zwapnienia żył w wyniku odkładania się blaszki miażdżycowej przez toczący się w naczyniach stan zapalny. Stan ten określa się jako miażdżycowe stwardnienie tętnic, które skutkuje mniejszą elastycznością tętnic i zwężeniem ich światła. W rezultacie może dojść do niedokrwienia narządów wewnętrznych.
Jak leczyć zwapnienie żył? Do stosowanych metod zalicza się zarówno leczenie farmakologiczne, jak i chirurgiczne. Można przyjmować leki rozszerzające naczynia, zapobiegające powstawaniu zakrzepów oraz stymulujących poprawę tłuszczu. Druga opcja to leczenie chirurgiczne, czyli rozszerzenie zwężonych tętnic (angioplastyka), zastosowanie by-passów, albo operacyjne wycięcie blaszek miażdżycowych (endarterektomia).
Jak leczyć miażdżycę tętnic? Zalecane badania
Ustaleniem tego, jak leczyć miażdżycę tętnic, zajmuje się kardiolog. Po przeprowadzeniu wywiadu z daną osobą specjalista ustala, czy w danym przypadku pojawiły się już objawy kliniczne. Jeśli u pacjenta występują symptomy niedokrwienia, zaleca się diagnostykę inwazyjną i nieinwazyjną. W ten sposób kardiolog ustala lokalizację i poziom zaawansowania zmian miażdżycowych.
Jakie testy należy zrobić, aby zdiagnozować miażdżycę? Koniecznością jest wykonanie badań krwi i laboratoryjnych, zwłaszcza lipidogramu, a także pomiaru homocysteiny i glukozy. Do zalecanych badań obrazowych zaliczają się badania dopplerowskie (ultrasonografia), arteriografię tętnic, oraz tomografię komputerową z dotętniczym podaniem kontrastu.
Dlatego w naszej placówce wykonasz następujące badania:
- USG DOPPLER tętnic domózgowych,
- USG DOPPLER żył kończyn,
- USG DOPPLER tętnic kończyn,
- lub kompletny pakiet badań kardiologicznych.
USG Doppler to nieinwazyjne badanie pozwalające wykryć miażdżycę w tętnicach i żyłach. Jest powszechnie wykorzystywane w diagnostyce chorób układu krążenia, a zwłaszcza do USG tętnic szyjnych i kręgowych. Doppler pozwala skutecznie ocenić stopień ich zwężenia. Ten rodzaj badania zaleca się m.in. osobom, które:
- mają zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi,
- są narażone na wystąpienie udaru niedokrwiennego lub ataku niedokrwiennego,
- mają podwyższone ciśnienie krwi,
- cierpią na częste zawroty głowy, zamroczenia, omdlenia,
- chorują na cukrzycę,
- są genetycznie obciążone ryzykiem zawału serca.
Nie istnieją żadne przeciwwskazania do wykonania USG Doppler tętnic.
Czy miażdżyca jest uleczalna?
Nie, ale można spowolnić jej rozwój. Jak wiadomo, nieleczona miażdżyca może prowadzić do wielu poważnych powikłań, głównie zawału mięśnia sercowego i udaru. Jednak sposób jej leczenia (a raczej: spowolnienia postępów i łagodzenia objawów) zależy w głównej mierze od tego, gdzie jest umiejscowiona i jakie daje objawy.
Zazwyczaj zaleceniem lekarza jest zmiana stylu życia, aby wyrównać profil lipidowy i glikemię. Należy ograniczyć spożywanie tłuszczów i cukrów, rzucić palenie, alkohol, oraz wprowadzić do diety zdrowsze, lekkostrawne posiłki. Konieczne będzie też monitorowanie ciśnienia tętniczego. W niektórych sytuacjach lekarz zleca również zażywanie leków przeciwpłytkowych.
Jeśli miażdżyca jest już zaawansowana, specjaliści przechodzą do leczenia inwazyjnego. Możliwe drogi postępowania to angioplastyka, by-passy (pomostowanie aortalno-wieńcowe), oraz zabieg endarterektomii, czyli mechaniczne usunięcie blaszek miażdżycowych, które zwężają światło naczynia.
Bez względu na zastosowaną metodę leczenia, zawsze należy przestrzegać zdrowej diety i wdrożyć regularną aktywność fizyczną. Szczególnie ważne jest ograniczenie spożycia cukrów prostych i niezdrowych tłuszczów, wzbogacając menu w większe ilości błonnika i świeżych warzyw.
Źródła:
- Wiercińska M., Miażdżyca: objawy, przyczyny i leczenie: https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca
- Beręsewicz A., Skierczyńska A., „Miażdżyca – choroba całego życia i całej populacji krajów cywilizacji zachodniej”, Choroby Serca i Naczyń, 2006, tom 3, nr 1.
- Pasierski T., „Patogeneza miażdżycy i występowania zdarzeń wieńcowych”, Postępy Nauk Medycznych 1/2002
- Lopez-Candales, A. and D. Harris, From bench to bedside: Chronic inflammation and cardiovascular risks. Ijc Metabolic & Endocrine, 2016. 12: p. 1-2.