Choroby weneryczne (STD) to schorzenia przenoszone drogą płciową, które rozwijają się w następstwie kontaktu seksualnego z zakażoną osobą. Główne czynniki ryzyka ich rozwoju to: stosunek bez zabezpieczenia, częsta zmiana partnerów seksualnych, urazy okolic intymnych i kontakt z zakażoną krwią. Do mniej oczywistych powodów STD należą niepozorne, a nawet niezauważalne objawy chorób wenerycznych (zwłaszcza u kobiet), a także leczenie “na własną rękę”.
W przypadku przygodnego kontaktu seksualnego lub wystąpienia pierwszych objawów chorób wenerycznych, problemu nie wolno bagatelizować. W takiej sytuacji warto jak najszybciej zgłosić się na badanie.
Jakie są objawy chorób wenerycznych?
Wyjaśniając, co to STD (skrót od Sexually Transmitted Disease, czyli choroby przenoszonej drogą płciową), warto zacząć od przyczyn i objawów chorób wenerycznych.
Są to schorzenia infekcyjne rozwijające się w następstwie kontaktów seksualnych z osobami zakażonymi danym patogenem. Ich powodem może być seks bez zabezpieczenia i przygodne kontakty seksualne, ale też kontakt z zakażoną krwią np. podczas porodu. Ten problem zdrowotny odnotowuje się szczególnie wśród ludzi młodych, choć nie tylko. Mogą dotyczyć osób w każdym wieku.
Choroby weneryczne u mężczyzn i kobiet często latami nie dają żadnych objawów, co uniemożliwia ich wczesną diagnostykę. Ponadto zapobieganie przenoszeniu STD utrudnia leczenie “na własną rękę”, czego następstwem jest rosnąca lekooporność patogenów.
- Do chorób wenerycznych wywołanych przez bakterie zaliczamy np. rzeżączkę, chlamydiozę, kiłę, ziarniniaka pachwin, oraz wrzód weneryczny.
- Do chorób wenerycznych wywołanych przez wirusy zaliczamy np. kłykciny kończyste, raka szyjki macicy będącego wynikiem infekcji wirusem HPV, AIDS, mięczaka zakaźnego, opryszczkę narządów płciowych, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C.
- Istnieją też choroby weneryczne pierwotniakowe, np. rzęsistkowica wywołana przez rzęsistka pochwowego, oraz schorzenia o podłożu pasożytniczym, np. wszawica łonowa.
Do najczęściej występujących rodzajów STD zalicza się zakażenie wirusem HPV. Niektóre typy tego wirusa mogą przyczyniać się do rozwoju raka szyjki macicy.
Pierwsze objawy chorób wenerycznych u kobiet
U kobiet często występują bezobjawowe choroby weneryczne. Niemal 70% zakażeń rzeżączkowych i chlamydiowych u pań rozwija się bez żadnych symptomów. Z tego względu do zdiagnozowania danego problemu dochodzi zbyt późno. Warto pamiętać, że konsekwencją braku leczenia może być zapalenie narządów miednicy mniejszej, co może skutkować pogorszeniem drożności jajowodów i problemami z zajściem w ciążę.
Oczywiście nie zmienia to faktu, że choroby weneryczne u kobiet nie zawsze są bezobjawowe. Mogą mieć one zróżnicowany przebieg. U osób płci żeńskiej zakażenie rzeżączką i chlamydią może dawać sygnały w postaci:
- zapalenia cewki moczowej lub zapalenia szyjki macicy,
- krwawień pomiędzy miesiączkami,
- ropnych upławów z pochwy,
- bólu podczas stosunku,
- bolesnego oddawania moczu,
- pieczenia, mrowienia w pochwie,
- bólu podbrzusza.
Objawy chorób wenerycznych u mężczyzn
Do objawów chorób wenerycznych u mężczyzn zaliczamy m.in. zapalenie cewki moczowej, które może być spowodowane rzeżączką (bakterią dwoinki rzeżączki), chlamydią lub mykoplazmą. Standardowe objawy tych chorób wenerycznych u mężczyzn to:
- ropny wyciek z cewki moczowej,
- ból i świąd okolic intymnych,
- pieczenie po wytrysku.
Jeśli choroby te nie są poddawane leczeniu, może dojść do zapalenia najądrzy i gruczołu krokowego, co finalnie może skutkować niepłodnością.
Objawy chorób wenerycznych u obu płci
Bez względu na płeć, jeśli choroba weneryczna nie przebiega bezobjawowo, symptomami STD mogą być:
- ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
- ból w podbrzuszu,
- świąd w okolicach intymnych,
- ból i dyskomfort podczas stosunku,
- rozwój krostek, brodawek lub wysypki na narządach płciowych lub w okolicy odbytu.
Kiedy pojawiają się objawy niektórych chorób wenerycznych:
- Objawy rzeżączki pojawiają się zazwyczaj po ok. 7-14 dniach u kobiet i 2-5 dniach u mężczyzn od chwili zakażenia.
- Objawy kiły dają o sobie znać po około 3 tygodniach od stosunku.
- Wirus HPV rozwija się powoli, dając objawy w postaci zmian brodawkowatych po ok. 3 miesiącach u kobiet i nawet 11 miesiącach u mężczyzn. Za to zmiany nowotworowe mogą pojawić się nawet po kilkunastu latach.
- W razie potencjalnego zakażenia wirusa HIV należy wdrożyć profilaktykę poekspozycyjną do 72 godzin po stosunku, co pozwoli uniknąć rozwoju zakażenia.
- Wirus HSV i opryszczka narządów płciowych zwykle dają objawy w ciągu tygodnia od ryzykownego kontaktu seksualnego. Symptomy często przypominają przeziębienie i grypę (gorączka, powiększenie węzłów chłonnych itd.).
Czy choroby weneryczne można wyleczyć?
Czy w takim razie choroby weneryczne można skutecznie wyleczyć? Tak, wiele chorób wenerycznych jest uleczalnych.
Dlatego jeśli istnieje ryzyko, że mogło dojść do zakażenia (np. dana osoba odbyła stosunek bez zabezpieczenia lub miała przygodne kontakty seksualne), albo pojawiły się pierwsze objawy choroby wenerycznej, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem specjalistą. Leczeniem tego typu schorzeń zajmuje się wenerolog, ginekolog i urolog.
To, jak leczyć chorobę weneryczną, zależy od jej rodzaju i stopnia rozwoju. W przypadku schorzeń wywołanych przez bakterie stosuje się antybiotykoterapię. Zdarza się, że chlamydia i kiła ustępują już po jednej dawce antybiotyku. Mimo to zawsze należy stosować się do zaleceń lekarza, który może wydłużyć okres leczenia (np. w sytuacji, gdy nie da się wskazać dokładnego momentu zakażenia kiłą). Inne metody leczenia, np. kłykcin kończystych, to wycięcie chirurgiczne, leczenie zachowawcze, krioterapia czy laseroterapia.
Jednak czy każdą chorobę weneryczną można wyleczyć? Niestety nie. Do tej pory nieuleczalne schorzenia to:
- zakażenie wirusem HIV,
- zakażenie wirusem HPV,
- opryszczka narządów płciowych.
Medycyna nie zna sposobu na ich pełne wyleczenie. Nie zmienia to faktu, że w przypadku tych schorzeń stosuje się leki, które łagodzą objawy oraz skutki tych chorób, a nawet wydłużają życie pacjenta.
Kiedy zrobić badania na choroby weneryczne?
Kiedy warto wykonać pakiet badań chorób wenerycznych? Zdecydowanie nie należy z tym zwlekać. Testy należy wykonać zawsze, gdy tylko dostrzeżemy u siebie pierwsze objawy chorób wenerycznych. Badania są bardzo ważne, ponieważ pozwalają rozpocząć odpowiednie leczenie. Poza tym świadomość zakażenia powstrzymuje pacjenta przed kontaktami seksualnymi i przenoszeniem choroby na kolejnych ludzi.
Do określenia nosicielstwa bakterii i wirusów powodujących choroby weneryczne stosuje się testy określające pomiar surowicy we krwi. Najlepsze efekty daje wykonanie badań w laboratorium. Są one znacznie bardziej wrażliwe i miarodajne niż te przeprowadzane w domu.
- Przed wykonaniem testów serologicznych należy odczekać kilka tygodni od chwili potencjalnego zakażenia. W tym czasie organizm wytworzy odpowiednią liczbę przeciwciał we krwi. Dla chlamydiozy jest to 6 tygodni, dla kiły 4 tygodnie, a w przypadku HIV zaleca się odczekać 12 tygodni.
Badania na choroby weneryczne to przede wszystkim:
- Badania serologiczne z próbki krwi stosowane do diagnostyki HCV, HIV, kiły, HBV;
- Badanie cytologiczne w kierunku zakażenia wirusem HPV;
- Badanie bakteriologiczne wymazów pobranych z narządów intymnych, a także ze zmian na skórze i błonach śluzowych w przypadku podejrzenia objawów chorób wenerycznych takich jak chlamydia, rzeżączka, czy początkowe stadium kiły.
Wenerolodzy zalecają równoczesną diagnostykę partnera seksualnego – nawet wtedy, gdy nie zgłasza on żadnych objawów.
Profilaktyka chorób wenerycznych: wskazówki
Standardowa profilaktyka chorób wenerycznych polega na uprawianiu bezpiecznego seksu. Należy stosować prezerwatywy i unikać ryzykownych kontaktów seksualnych. Jeśli wraz z prezerwatywą stosuje się środki nawilżające, należy wybierać preparaty z podłożem wodnym, a nie tłuszczowym. Tłuszcze takie jak wazelina czy oliwka mogą uszkodzić lateks, z którego składa się prezerwatywa.
- Wiele osób prosi również o wykonanie badań na choroby weneryczne jeszcze przed rozpoczęciem współżycia z nowym partnerem czy partnerką. Kompleksowy pakiet chorób wenerycznych wykonasz w naszym Ośrodku Diagnostyki Medycznej w Gdyni.
Wśród metod profilaktyki chorób wenerycznych wymienia się też szerzenie wiedzy o ich występowaniu i objawach. Pamiętajmy, że w razie ryzyka zakażenia, lepiej jest wykonać badanie, aby zapobiec poważnym problemom zdrowotnym. Aktualnie istnieje wiele skutecznych metod rozpoznawania, leczenia i łagodzenia objawów chorób wenerycznych. Dlatego im szybciej je rozpoznamy, tym lepsze będą nasze rokowania na przyszłość.
Źródła:
- Garcia M., Leslie S., Wray A., Sexually Transmitted Infections, „StatPearls” 2022, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560808/.
- Marrazzo J., Cates W., Interventions to Prevent Sexually Transmitted Infections, Including HIV Infection, „Clinical Infectious Diseases” 2011, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3213401/.
- Gąsiorowski, Ł. Łapiński, A. Cichewicz, Choroby przenoszone drogą płciową: https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/80452,choroby-przenoszone-droga-plciowa