Insulinooporność – Co to jest?
Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie
insuliny – hormonu odpowiedzialnego za regulację poziomu glukozy (cukru) we krwi. Choć
trzustka produkuje wystarczającą ilość insuliny, tkanki nie reagują na nią w odpowiedni sposób, co
prowadzi do konieczności wydzielania większych ilości tego hormonu. W konsekwencji prowadzi
to do zwiększonego apetytu i tycia. Insulinooporność jest jednym z kluczowych czynników ryzyka
rozwoju stanu przedcukrzycowego, cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego, a także zespołu
policystycznych jajników (PCOS). Może również prowadzić do poważnych zaburzeń
metabolicznych, w tym niealkoholowego stłuszczenia wątroby.
Jak działa insulina i co powoduje insulinooporność?
Insulina pełni kluczową rolę w regulacji metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek.
Umożliwia komórkom wchłanianie glukozy z krwi, co prowadzi do obniżenia poziomu cukru we
krwi. Kiedy organizm staje się oporny na insulinę, proces ten nie działa prawidłowo, co może
powodować:
- Wzrost poziomu glukozy we krwi.
- Wydzielanie większej ilości insuliny przez trzustkę, co prowadzi do hiperinsulinemii.
- Ostatecznie, jeśli trzustka nie jest w stanie sprostać zwiększonemu zapotrzebowaniu na
insulinę, rozwija się cukrzyca typu 2.
Oprócz regulacji poziomu glukozy, insulina wpływa na syntezę białek, magazynowanie tłuszczów i
rozrost tkanki mięśniowej. Zaburzenia w jej działaniu mogą więc prowadzić do przyrostu masy
ciała, głównie w postaci tkanki tłuszczowej trzewnej (wokół narządów wewnętrznych), co
dodatkowo pogłębia insulinooporność.
Przyczyny insulinooporności
Insulinooporność nie jest samodzielną jednostką chorobową, ale raczej zaburzeniem
metabolicznym. Jej przyczyny są złożone i mogą obejmować zarówno czynniki genetyczne, jak i
środowiskowe. Najczęściej wymieniane przyczyny to:
- Czynniki genetyczne – wywiad rodzinny wskazujący na przypadki cukrzycy lub insulinooporności.
- Otyłość, zwłaszcza otyłość trzewna – nadmiar tkanki tłuszczowej wokół narządów
wewnętrznych jest jednym z głównych czynników ryzyka. - Stan zapalny o umiarkowanym nasileniu – przewlekłe stany zapalne mogą zaburzać
działanie insuliny. - Starzenie się – wrażliwość komórek na insulinę maleje wraz z wiekiem.
- Niewielka aktywność fizyczna – brak ruchu sprzyja zmniejszeniu wrażliwości na insulinę.
- Choroby współistniejące – takie jak nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, a także
PCOS. - Nadużywanie alkoholu i palenie papierosów – oba te czynniki przyczyniają się do
pogorszenia metabolizmu glukozy i insuliny.
Objawy insulinooporności
Insulinooporność może rozwijać się bezobjawowo przez wiele lat, dlatego diagnoza często
następuje dopiero po pojawieniu się powikłań. Najczęściej występujące objawy to:
- Trudności z redukcją masy ciała, mimo stosowania diety i aktywności fizycznej.
- Napady senności, szczególnie po spożyciu posiłku bogatego w węglowodany.
- Okresowe napady głodu i przejadanie się.
- Przewlekłe zmęczenie.
- Nadciśnienie tętnicze.
- Podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi.
Insulinooporność – Jak zdiagnozować?
Nie ma jednoznacznych badań diagnostycznych potwierdzających insulinooporność, jednak istnieje kilka metod oceny tego stanu:
- Wskaźnik HOMA-IR – najbardziej popularny wskaźnik, który wylicza się na podstawie poziomu insuliny i glukozy na czczo. Wynik powyżej 2,5 może sugerować insulinooporność.
- Badanie poziomu peptydu C – pomaga w ocenie funkcji trzustki i produkcji insuliny.
- Test tolerancji glukozy (OGTT) – polega na pomiarze stężenia glukozy i insuliny po
spożyciu roztworu glukozy, co pozwala ocenić reakcję organizmu na insulinę.
Jak przeciwdziałać insulinooporności
Insulinooporność i hiperinsulinemia to nie są choroby, lecz wczesne sygnały ostrzegawcze cukrzycy
i innych składowych zespołu metabolicznego.
Jeśli jesteś w grupie ryzyka warto określić twój wskaźnik HOMA-IR, i w razie nieprawidłowych
wartości, zmienić swój styl życia.
Podstawową metodą walki z insulinoopornością jest w szczególności:
Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia zwiększają wrażliwość mięśni na insulinę oraz pomagają w redukcji masy ciała, zwłaszcza tkanki tłuszczowej trzewnej.
Dieta – kluczowe jest stosowanie diety niskowęglowodanowej, opartej na produktach o
niskim indeksie glikemicznym. Ważne jest spożywanie posiłków o stałych porach,
zrównoważonych pod względem makroskładników (węglowodanów, białka i tłuszczy).
Zaleca się unikanie cukrów prostych i przetworzonej żywności.
Redukcja masy ciała – utrata nawet 5–10% masy ciała może znacząco poprawić
wrażliwość organizmu na insulinę.Eliminacja używek – należy zrezygnować z nadmiernego spożycia alkoholu i palenia
papierosów, które pogarszają metabolizm glukozy.
Leczenie farmakologiczne
W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy zmiana stylu życia nie przynosi oczekiwanych
rezultatów, lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne. Najczęściej stosowanym lekiem
jest metformina, która pomaga w regulacji poziomu glukozy we krwi i poprawia wrażliwość
komórek na insulinę. Warto jednak pamiętać, że każda decyzja o leczeniu powinna być podjęta po
konsultacji z lekarzem endokrynologiem lub diabetologiem.
Podsumowanie
Insulinooporność to poważne zaburzenie metaboliczne, które, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i
odpowiednio leczone, może prowadzić do cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego i innych
powikłań zdrowotnych. Wczesne rozpoznanie, modyfikacja stylu życia i, w razie potrzeby, leczenie
farmakologiczne są kluczowe w przeciwdziałaniu dalszemu rozwojowi chorób.
Chciałbyś zarejestrować się do naszej przychodni?
Przejdź do interesującej Cię sekcji za pomocą przycisków obok. Czekamy na Twój kontakt.
Poznaj listę partnerów, z którymi współpracujemy
Naszymi partnerami są: Powszechny Zakład Ubezpieczeń (PZU) oraz towarzystwa ubezpieczeniowe Allianz, Compensa, Saltus Ubezpieczenia, Medicover oraz HMS Assistance. Pozostajemy także w bliskiej współpracy z siecią laboratoriów medycznych Synevo.
