Profil lipidowy (lipidogram)

Poziom lipidów we krwi powinien być regularnie sprawdzany przez osoby, które mają siedzący tryb życia, nie przestrzegają zbilansowanej diety, palą papierosy lub  nadużywają alkoholu. W grupie ryzyka znajdują się też osoby otyłe, przewlekle zestresowane i chorujące m.in. na łuszczycę, nadciśnienie tętnicze, czy schorzenia tarczycy. 

Lipidogram – co to za badanie?

Co to jest profil lipidowy? Przede wszystkim jest to jedno z podstawowych badań profilaktycznych. Niewłaściwa gospodarka lipidowa (inaczej: tłuszczowa) to główna przyczyna podwyższonego ryzyka sercowo-naczyniowego. Z tego względu każdy powinien sprawdzać poziom lipidów we krwi minimum raz na 3 lata. Inaczej jest w przypadku mężczyzn po 35. roku życia i kobiet po 40. roku życia – osoby w tym wieku powinny wykonywać profil lipidowy co 2 lata. 

Sprawdzenie poziomu lipidów we krwi polega na ilościowej ocenie frakcji cholesterolu i trójglicerydów. Lipidy to po prostu określone cząsteczki tłuszczu, a lipidogram pozwala zbadać:

• poziom całkowitego cholesterolu w organizmie (lipidy całkowite),
• poziom dobrego cholesterolu HDL (lipoproteina wysokiej gęstości),
• poziom złego cholesterolu LDL (lipoproteina niskiej gęstości),
• poziom trójglicerydów. 

Przed badaniem profilu lipidowego warto zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, zrezygnować z alkoholu na 2-3 dni przed i unikać stresu. Pobranie krwi wykonuje się na czczo. Zaleca się, aby ostatni posiłek poprzedniego dnia był spożyty nie później niż o godz. 18.00, a krew należy pobrać w godzinach 7.00-10.00. 

Poziom lipidów we krwi a choroby sercowo-naczyniowe

Lekarze zalecają wykonywanie profilu lipidowego krwi w ramach profilaktyki zawału serca i udaru mózgu. Ponadto badanie służy do diagnostyki chorób, które mogą wpływać na poziom tłuszczu w organizmie.  Ocena gospodarki lipidowej jest więc szczególnie ważna w przypadku osób chorujących na nadciśnienie tętnicze, reumatoidalne zapalenie stawów, schorzenia tarczycy, nerek lub wątroby, a także cukrzycę. Dzięki temu mogą uniknąć poważnych powikłań. 

Co więcej, istnieje wskaźnik Castelliego pozwalający ocenić ryzyko rozwoju miażdżycy: aby go obliczyć, dzieli się wartość stężenia cholesterolu LDL przez wartość stężenia cholesterolu HDL.

• Cholesterol to kluczowy składnik mitochondriów i błon komórkowych. Uczestniczy w przekazywaniu sygnałów nerwowych. Wywiera wpływ na trawienie tłuszczu i pracę mózgu, a także inicjuje syntezę witaminy D i hormonów. Jednak zbyt wysoki poziom złego cholesterolu LDL w organizmie zwiększa ryzyko udaru mózgu i chorób serca. 

Profil lipidowy – wyniki. Jak je interpretować?

Wyniki są podawane w miligramach na decylitr krwi (mg/dl) lub milimola na litr (mmol/l). Normy lipidogramu dla konkretnych frakcji cholesterolu to:

• cholesterol całkowity: <200 mg/dl lub <5 mmol/l,
• dobry cholesterol HDL: dla kobiet  >50 mg/dl (<1,3 mmol/l), dla mężczyzn >40 mg/dl (<1 mmol/l),
• zły cholesterol LDL: <115 mg/dl (<5 mmol/l).

Natomiast normy lipidogramu dla trójglicerydów u osób dorosłych i seniorów prezentują się następująco:

• mężczyźni: 40-160 mg/dl lub 0,45-1,81 mmol/l,
• kobiety: 35-135 mg/dl lub 0,40-1,52 mmol/l.

W celu oceny indywidualnego ryzyka sercowo-naczyniowego, wyniki poziomu lipidów we krwi powinny być przeanalizowane przez lekarza. Uwzględni on dane z wywiadu medycznego i sytuację konkretnego pacjenta.

Jeśli lipidogram jest podwyższony, lekarz zaleci dietę na obniżenie cholesterolu. Konieczna będzie też zmiana stylu życia. Jeżeli po upływie trzech miesięcy wyniki nie ulegną poprawie, trzeba wdrożyć leczenie farmakologiczne. 

Źródła:

• K. Gajewski, Co to jest lipidogram – badanie, normy: https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogram 
• K. Filipiak, M. Sokólski, Lipidogram — interpretacja, pożądane normy lipidogramu w różnych grupach pacjentów, Choroby Serca i Naczyń 2017;14(4):227-231.
• Catapano AL, Graham I, Backer GD, et al. Wytyczne ESC/EAS dotyczące leczenia zaburzeń lipidowych w 2016 roku. Kardiol Pol. 2016; 74(11): 1234–1318, doi: 10.5603/kp.2016.0157.
• Zdrojewski T., Bandosz P., Szpakowski P. Rozpowszechnienie głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego w Polsce. Wyniki badania NATPOL PLUS. Kardiol. Pol. 2004; 61: 5–26.