Kwas moczowy

Badanie kwasu moczowego pozwala wykryć nie tylko dnę moczanową. Może wskazywać również na problemy z nerkami, łuszczycę, zatrucia, niewydolność wątroby, choroby hematologiczne i endokrynologiczne. 

Kwas moczowy: diagnostyka. Kiedy wykonać badanie?

Zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom kwasu moczowego mogą wykazywać negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. 

• Kwas moczowy to produkt przemian metabolicznych. Jego podwyższony poziom (hiperurykemia) może prowadzić do chorób nerek, dny moczanowej, kamicy nerkowej, a także przyczynić się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i problemów z tarczycą. 
• Równie niepokojące jest zbyt niskie stężenie kwasu moczowego w badaniach krwi. Generuje to ryzyko wystąpienia chorób otępiennych i choroby Parkinsona. Może też mieć związek z zapaleniem wątroby, nerek, celiakią, nowotworem lub metabolicznymi chorobami genetycznymi. 

Dna moczanowa, choroby endokrynologiczne i hematologiczne

Badanie kwasu moczowego stosuje się najczęściej w diagnostyce dny moczanowej – choroby metabolicznej, która prowadzi do występowania bólu, obrzęku i stanu zapalnego w stawach. Nieprawidłowy wynik może wskazywać również na wiele innych chorób, takich jak: niewydolność nerek, łuszczyca, niewydolność wątroby, białaczka, szpiczak, chłoniak, zespół rozpadu guza, niedokrwistość (megaloblastyczna, hemolityczna), czy niedoczynność tarczycy. 

Diagnostyka kwasu moczowego w morfologii krwi jest zalecana osobom,które wykazują takie objawy, jak:

• nadwrażliwość lub ból stawów (zwłaszcza stawu podstawy palucha),
• wzrost ucieplenia i napięcia skóry wokół stawu,
• obrzęki w okolicy stawu,
• zaczerwienienie skóry wokół stawu,
• zmiana barwy moczu lub krwiomocz,
• zmiana w ilości wydalanego moczu,
• ból, pieczenie w okolicy pęcherza moczowego. 

Przyczyny odchyleń od normy w morfologii krwi 

Choć częstą przyczyną odchyleń od normy w morfologii krwi jest dna moczanowa, schorzenia nerek lub niedoczynność tarczycy, stężenie kwasu moczowego w organizmie może ulec zwiększeniu z innych powodów. Jednym z nich jest nadmierne spożycie produktów bogato purynowych, czyli mięsa i serów. Ponadto przyczyną może być rozpad puryn po spożyciu alkoholu, zwłaszcza wysokoprocentowego. Wpływają na to także niektóre leki, np. niskie dawki aspiryny, preparaty moczopędne, warfaryna, barbiturany i wiele innych preparatów. 

Jak zbadać kwas moczowy? 

Badanie kwasu moczowego wykonuje się na dwa sposoby: 

1. poprzez oznaczenie z moczu 
2. lub morfologii krwi (surowicy) pacjenta. 

W przypadku oznaczenia w surowicy, krew żylna jest pobierana na czczo, minimum 12 godzin od ostatniego posiłku. Przed pobraniem warto unikać spożycia produktów bogatych w puryny, które mogłyby zafałszować wynik, a także wysiłku fizycznego. Ponadto przyczyną odchyleń od normy mogą być czynniki stresowe, dlatego należy unikać ich na 2-3 dni przed pomiarem. 

Diagnostykę kwasu moczowego można przeprowadzić też z moczu: zarówno z pojedynczej próbki, jak i tzw. zbiórki dobowej. W większości przypadków metodę dobiera lekarz.  

• Szacuje się, że w ogólnej populacji norma kwasu moczowego wynosi 300-360 µmol/l (5-6 mg/dl) u mężczyzn oraz 240-300 µmol/l (4-5 mg/dl) u kobiet. U dzieci standardowe stężenie to 210- 240 µmol/l (3,5-4 mg/dl).

Badanie kwasu moczowego – cena

Koszt zależy od wybranej metody pomiaru i laboratorium, w którym je wykonujemy. Najczęściej cena badania kwasu moczowego wynosi od 10 do 20 zł. 

Kwas moczowy a mocznik 

Warto wiedzieć, że mocznik to nie to samo, co kwas moczowy. Nadmiernie wysoki poziom kwasu moczowego w krwiobiegu wywołuje nieprzyjemne objawy, prowadząc m.in. do dny moczanowej. Z kolei mocznik jest substancją naturalną, która stanowi końcowy produkt przemian substancji białkowych. Oznaczenie mocznika w moczu wykonuje się w celu kontroli pracy nerek i ogólnej równowagi białkowej w organizmie. 

Źródła:

• K. Kapturkiewicz, Kwas moczowy, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/172475,kwas-moczowy
• A. Dembińska-Kieć i in., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
• A. Owczarczyk-Saczonek, Wpływ hiperurykemii na skórę, Warszawa 2017.
• T. Drewa i in., Urologia. Ilustrowany podręcznik dla studentów i stażystów, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.