Kortyzol

Badanie kortyzolu

Badanie poziomu kortyzolu jest nazywane potocznie “badaniem hormonu stresu”. Rozpoznanie nieprawidłowości w tym zakresie pozwala uniknąć wielu niepożądanych objawów i zaburzeń funkcjonowania organizmu. Objawy podwyższonego stężenia kortyzolu we krwi to m.in. ciągłe uczucie zmęczenia, nadmierne przybieranie na wadze i podwyższone ciśnienie krwi. Z kolei zbyt mała ilość “hormonu stresu” przyczynia się do osłabienia mięśni, niskiego ciśnienia krwi, czy częstszych infekcji.

Skontaktuj się z nami

Badanie na poziom kortyzolu przeprowadza się na dwa sposoby: z krwi z żyły łokciowej lub (w uzasadnionych przypadkach) z moczu bądź śliny pacjenta.

Kortyzol – badanie krwi. Co wykrywa?

Kortyzol nie bez powodu jest nazywany hormonem stresu. Jego najwyższy poziom we krwi obserwuje się w godzinach porannych, najniższy około północy. Jako naturalny hormon glikokortykosteroidowy pełni w organizmie wiele ważnych funkcji. Przede wszystkim odpowiada za metabolizm tłuszczów, białek i glukozy, a także regulację pracy układu immunologicznego i ciśnienia krwi.

Za proces wydzielania kortyzolu odpowiadają podwzgórze mózgowe i przysadka mózgowa, a także nadnercza, z których jest uwalniany. W odpowiedzi na stres, hormon ten zwiększa poziom glukozy w surowicy krwi. Oprócz tego wzmacnia działanie innych hormonów stresu (m.in. adrenaliny i noradrenaliny) oraz przyspiesza bicie serca. Dzięki temu organizm lepiej radzi sobie w sytuacjach napięcia nerwowego.

Podsumowując, niezależnie od tego, czy stres jest krótkotrwały, czy przewlekły, organizm zawsze uwalnia kortyzol.

Kortyzol: test z krwi, moczu lub śliny pacjenta

Kiedy wykonuje się badanie poziomu kortyzolu? Jest to podstawowy test stosowany u pacjentów, u których występuje podejrzenie zespołu Cushinga, a także nadczynności lub niedoczynności kory nadnerczy. W wyniku niektórych osób, stężenie tego hormonu we krwi może niebezpiecznie wzrastać, przez co przestaje on pełnić swoje funkcje. Działanie kortyzolu ma wówczas negatywny wpływ na zdrowie.

Diagnostyka w tym zakresie będzie niezbędna m.in. u osób, które chorują na nowotwory, anoreksję,depresję, a także mają objawy obniżenia stężenia kortyzolu w organizmie (co może sygnalizować np. chorobę Addisona).

Badanie poziomu kortyzolu – cena

Koszt wykonania badania zależy od indywidualnego cennika w wybranym laboratorium. Decyduje o tym również wybrana metoda (test kortyzolu z krwi, śliny lub moczu). Z reguły cena badania poziomu kortyzolu waha się od 30 do 80 zł.

Kiedy wykonać badanie poziomu kortyzolu we krwi?

Wskazaniem do badania poziomu kortyzolu we krwi są objawy zespołu Cushinga – takie jak depresja, częste zmiany nastroju, bóle pleców i kości, odkładanie tkanki tłuszczowej w okolicy twarzy, szyi i tułowia (tzw. kark bawoli), męczliwość, nadmierny apetyt, podwyższone ciśnienie tętnicze z bólami głowy, problemy skórne (trądzik, rozstępy, podatność na siniaki). Wszystko to może sygnalizować zbyt wysokie stężenie kortyzolu we krwi.

Poza tym badanie na poziom kortyzolu warto przeprowadzić przy:

niedoczynności lub nadczynności tarczycy,
podejrzeniu nowotworów jąder, jajników lub nadnerczy,
nadciśnieniu tętniczym,
zaburzeniach miesiączkowania,
bezsenności,
otyłości,
nadmiernym pragnieniu,
nasilonym oddawaniu moczu,
zaniku mięśni,
nadmiernym apetycie na sól,
hipoglikemii (niskim poziomie glukozy we krwi),
utracie apetytu,
problemach trawiennych (biegunka, nudności, wymioty).

Badanie kortyzolu: jak się przygotować

Jak się przygotować do badania kortyzolu? Wiele zależy od wybranej metody. Jeżeli test polega na zbadaniu poziomu kortyzolu we krwi z żyły łokciowej, należy stawić się w laboratorium dokładnie o tej godzinie, którą zlecił lekarz. Zazwyczaj wykonuje się go na czczo, po przespanej nocy, między 6:00 a 9:00. Przed badaniem na poziom kortyzolu należy unikać stresu, wysiłku fizycznego i nie pić alkoholu.

Test na kortyzol ze śliny również wymaga przestrzegania zaleceń lekarza. Pacjent nie powinien jeść, pić ani myć zębów na 30 minut przed badaniem. Pomiar ze śliny wymaga zazwyczaj dostarczenia kilku próbek w ciągu dnia.

Badanie poziomu kortyzolu z dobowej zbiórki moczu polega na dostarczeniu próbki w odpowiednio przygotowanym pojemniku. Minusem tej formy testu jest brak uwzględnienia wahań poziomu hormonu stresu w ciągu doby.

Źródła:

Lee D. Y. i in., Technical and clinical aspects of cortisol as a biochemical marker of chronic stress, „BMB Rep”, 48 (4) 2015.
Herman P., Kortyzol – co to, badanie, norma, przyczyny podwyższonego i obniżonego stężenia: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99731,kortyzol-co-to-badanie-norma-przyczyny-podwyzszonego-i-obnizonego-stezenia
Musiała N. i in., Kortyzol – nadzór nad ustrojem w fizjologii i stresie, „Diagnostyka Laboratoryjna”, 54 (1) 2018.