GGTP

Badanie GGTP
W dużym uproszczeniu, badanie laboratoryjne GGTP to badanie wątroby na podstawie próbki krwi żylnej. Jest stosowane w ocenie czynności tego narządu i diagnostyce związanych z nim chorób.
GGTP gamma-glutamylotranspeptydaza to enzym występujący w licznych tkankach i płynach ustrojowych. Jest obecny m.in. w komórkach tych przewodów w organizmie, w których zachodzi aktywny transport substancji – np. w trzustce, jelitach, nerkach, a przede wszystkim w drogach żółciowych. Dlatego badania wątroby GGTP są wykorzystywane jako ważny marker w diagnostyce chorób wątroby. Wyróżniają się wysoką skutecznością w rozpoznawaniu nowotworów, uszkodzeń toksycznych, czy cholestazy (zwłaszcza przy wzroście innych wskaźników, m.in. bilirubiny).
Cel i przebieg badania wątroby GGTP
Badanie wątroby GGTP polega na badaniu stężenia enzymu, który występuje w wielu narządach ludzkiego organizmu. Zdecydowana większość GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza) jest pochodzenia wątrobowego,co pozwala monitorować choroby trzustki i wątroby.
Jednak sprawdzenie, w jakim stanie są te narządy i czy pracują prawidłowo, wymaga bardziej szczegółowej diagnostyki. W tym celu wykonuje się więc próby wątrobowe, takie jak:
- ASPAT(aminotransferaza asparaginianowa),
- ALAT (aminotransferaza alaninowa),
- ALP (fosfataza zasadowa),
- oraz GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza).
Warto zaznaczyć, że zwiększona aktywność GGTP występuje też w chorobach niezwiązanych z wątrobą, np. w niektórych schorzeniach sercowo-naczyniowych. Poza tym jego podwyższony poziom obserwuje się u osób nadużywających alkoholu, a także przyjmujących antybiotyki i inne leki, np. hormonalne, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, obniżające stężenie lipidów.
Najważniejsze przyczyny wysokiego GGTP to:
- Ostre i przewlekłe choroby wątroby i dróg żółciowych,
- Wirusowe zapalenie wątroby,
- Uszkodzenia toksyczne (przez leki, alkohol, substancje chemiczne),
- Stłuszczenie wątroby,
- Choroby układu pokarmowego,
- Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
- Choroby genetyczne,
- Niektóre choroby intymne.
Jak wygląda badanie wątroby (próby wątrobowe)?
Próby wątrobowe nie wymagają szczególnego przygotowania. Po przyjściu do laboratorium z żyły łokciowej pacjenta zostaje pobrana krew zgodnie ze standardową procedurą.
Mimo to badanie laboratoryjne GGTP trzeba wykonać w godzinach porannych, a pacjent powinien być na czczo. Na 8 godzin przed pobraniem krwi nie powinien nic jeść ani pić poza wodą. Zbyt tłusty ostatni posiłek może skutkować fałszywie podwyższonym wynikiem.
Uwaga: Należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach. Niektóre środki farmakologiczne (również te sprzedawane bez recepty) mogą powodować wzrost aktywności GGTP we krwi.
Jak interpretować wynik?
Wartości referencyjne badania wątroby różnią się w zależności od metody zastosowanej w laboratorium. Z tego względu wyniki musi zinterpretować lekarz. Zazwyczaj norma w badaniu GGTP5 wynosi do 40 lub 60 IU/l, jednak zależy to również od wieku i płci pacjenta. Optymalna aktywność tego enzymu u kobiet to 35 IU/l, a u mężczyzn 40 IU/l.
Kto powinien wykonać badania wątrobowe GGTP?
Badania wątrobowe GGTP są wykorzystywane przede wszystkim w celu wykrycia uszkodzenia wątroby i dróg żółciowych. Ocena stężenia tego enzymu jest więc zalecana osobom, które mają symptomy świadczące o rozwijającej się chorobie lub są narażone na uszkodzenia tego narządu (np. nadużywają alkoholu). Wykonanie testu GGTP może być konieczne również u pacjentów po długotrwałej terapii niektórymi lekami.
Zazwyczaj badanie wykonuje się w celu sprawdzenia czy:
- u pacjenta występuje choroba wątroby lub dróg żółciowych,
- przyczyną podwyższenia ALP (fosfatazy zasadowej) jest schorzenie wątroby, czy układu kostnego,
- u pacjenta występuje uzależnienie od alkoholu.
Warto przy tym pamiętać, że zazwyczaj poza badaniem GGTP konieczne jest poszerzenie i uzupełnienie diagnostyki. Bywa, że przy przekroczeniu norm prób wątrobowych trzeba zwrócić się do specjalisty chorób zakaźnych lub hepatologa (lekarza od chorób wątroby).
Źródła:
- K. Gajewski, GGTP – badanie, jakie są normy? https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/137074,gamma-glutamylotranspeptydaza-ggtp
- A. Mańkowska-Cyl i in., Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP) – czy tylko marker w diagnostyce schorzeń wątroby?, „Biuletyn Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej”, nr 1, 2014.
- L. Koperwas-Wojtanowska, Gamma-glutamylotranspeptydaza – marker schorzeń wątroby, http://laboratoria.net/artykul/26553.html&pn=1
- Diagnostyka laboratoryjna, pod red. A. Szutowicza, Gdańsk 2009, s. 62.