FT4 (Wolna Tyroksyna)

Najczęstsze objawy schorzeń na tym tle to m.in. osłabienie, senność, suchość skóry, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, kołatanie serca, zmniejszona płodność, czy zmiana masy ciała bez określonej przyczyny. 

Poza tym korzystając z wyników tarczycy FT4, lekarz może monitorować skuteczność leczenia już zdiagnozowanych zaburzeń.

Badanie FT4 – co to jest?

Badanie FT4 polega na ocenie stężenia wolnej frakcji tyroksyny. Najczęściej zleca je lekarz rodzinny lub endokrynolog, aby stwierdzić, czy tarczyca działa prawidłowo. Jednak ten jeden parametr nie wystarczy. U pacjentów, u których istnieje podejrzenie nadczynności lub niedoczynności tarczycy, badanie krwi FT4 jest wykonywane razem z testem na ocenę stężenia TSH i FT3.

Na czym to polega? Na pobranie krwi należy zgłosić się na czczo w godzinach porannych. Do samego badania nie trzeba przygotowywać się w specjalny sposób, ale warto ograniczyć wysiłek fizyczny i  stres. Na 12 godzin przed testem nie należy również przyjmować multiwitamin i suplementów diety zawierających biotynę (wit. B7). 

Kiedy należy wykonać badanie krwi krwi FT4?

Dolegliwości, przy których lekarze mogą wymagać wyników tarczycy FT4, to m.in. niepokój i pobudzenie ruchowe, kołatanie serca, zaburzenia miesiączkowania, spowolnienie czynności życiowych, osłabienie, senność lub bezsenność, ciągłe uczucie zimna, zaburzenia snu, powiększenie tarczycy (tzw. wole), problemy z płodnością, suchość skóry, wzmożona potliwość, zmiana masy ciała (tycie lub chudnięcie) bez konkretnej przyczyny. 

Jak widać, zaburzenia w wydzielaniu tyroksyny mogą powodować wiele różnych objawów. 

Tarczyca a wolna tyroksyna: norma 

Tyroksyna to jeden z tzw. hormonów aktywności życiowej. Dociera ona do każdej komórki ciała, oddziałując na liczne procesy fizjologiczne, które wpływają na nasz stan zdrowia.

W tarczycy wytwarzana jest tyroksyna T4. Natomiast wolna tyroksyna FT4 jest jej aktywną częścią, niezwiązaną z białkami nośnikowymi. Co ciekawe, wynosi ona jedynie 1% (reszta to frakcja związana), a mimo to w głównej mierze odpowiada za regulację metabolizmu.

Prawidłowy poziom FT4 w organizmie człowieka decyduje o wielu ważnych procesach, wpływając m.in. na:

• emulgację lipidów (tłuszczy),
• przyswajanie cukrów prostych w przewodzie pokarmowym,
• wsparcie działania gruczołów płciowych,
• regulację funkcjonowania układu nerwowego,
• pracę układu nerwowego, mięśniowego i kostno-szkieletowego,
• utrzymywanie homeostazy gospodarki wapniowo-fosforanowej.

Jeśli chodzi o normy wolnej tyroksyny, każde laboratorium może mieć własne zakresy referencyjne. Poza tym wynik FT4 musi odnosić się do konkretnej grupy wiekowej, a nawet płci pacjenta. Najczęściej norma dla noworodków to 11,0-32,0 pmol/l, dzieci od 1. do 6. roku życia 12,3-22,8 pmol/l, dzieci od 6. do 12. roku życia 12,5-21,5 pmol/l, nastolatków między 12. a 18. rokiem życia 12,6-21,0 pmol/l, a dla osób dorosłych – od 10 do 35 pmol/l.

Wyniki tarczycy FT4. Jak je interpretować? 

Nie ma wątpliwości, że wyniki tarczycy FT4 warto pokazać lekarzowi. Dlaczego? Ponieważ ich interpretacja nie należy do prostych zadań. Laboratoria mają różne wartości referencyjne, korzystają z odmiennych metod badania. Poza tym nie można oceniać wyłącznie wskaźnika wolnej tyroksyny. Poziom FT4 zawsze analizuje się przez pryzmat wyniku TSH, a najlepiej TSH i FT3. 

Ponadto wyniki badań FT4 i TSH charakteryzują się czasową i osobliwą zmiennością. Wiele zależy od np. czynności ośrodkowego układu nerwowego konkretnego pacjenta. W rezultacie istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na wyniki badania FT4 oraz ich interpretację.

Z reguły obniżone stężenie wolnej tyroksyny może świadczyć np. o zapaleniu tarczycy, występowaniu chorób przewlekłych niezwiązanych z tarczycą, chorobach autoimmunologicznych (Hashimoto, niedoczynność tarczycy), czy chorobach przysadki mózgowej. Natomiast wysoki wynik FT4 może oznaczać m.in. nadczynność tarczycy, wczesne stadium choroby Hashimoto, podostre zapalenie tarczycy, czy chorobę Gravesa-Basedowa. 

Źródła:

• Gajewski P. (red.), Interna Szczeklika, Medycyna praktyczna, Kraków 2020.
• A. Bossowski i in. Diagnostyka i leczenie chorób tarczycy dzieci i młodzieży, „Medical Tribune”, 2020, s. 159–166
• C. Fileei in., Comparison of Three Free T4 (FT4) and Free T3 (FT3) Immunoassays in Healthy Subjects and Patients with Thyroid Diseases and Severe Non-Thyroidal Illnesses,„ Clinical Laboratory”, nr 58 (7–8), 2012.