Ferrytyna
Badanie ferrytyny
Ferrytyna to białko wewnątrzkomórkowe. Występuje w każdej części ciała, choć w największych ilościach w komórkach wątroby i układu odpornościowego. Jej rolą jest magazynowanie nieaktywnej formy żelaza. Wyniki ferrytyny informują więc o zapasach tego składnika w organizmie. Dzięki temu “nadwyżka żelaza” jest uwalniana wtedy, gdy zajdzie taka potrzeba.
Poziom ferrytyny jest więc kluczowym wskaźnikiem zdrowia. Jej normy różnią się w zależności od wieku, płci, czy stanu zdrowia. Ulegają zmianom od chwili narodzin przez całe życie. W badaniach krwi ferrytyna odzwierciedla ilość żelaza zmagazynowanego żelaza. Może też informować o stanie zapalnym, który toczy się w organizmie.
Ferrytyna wyniki: normy dla dzieci, kobiet i mężczyzn
Żelazo pełni w organizmie funkcję regulatorową. Buduje liczne białka enzymatyczne i bierze udział w transporcie tlenu jako składnik hemoglobiny. W naszej codziennej diecie poziom żelaza wynosi średnio 10-15 mg, choć tylko jego niewielka część jest przyswajana i wykorzystywana np. do budowy czerwonych krwinek. Jeżeli występują niedobory żelaza, proces wchłaniania tego pierwiastka ulega nasileniu. Z kolei gdy udaje się odbudować zapasy, proces zwalnia.
Poziom ferrytyny we krwi oznacza z kolei ilość żelaza zmagazynowanego w organizmie. Stanowi więc aktywną pulę zapasową, którą zostanie wykorzystana do syntezy.
Normy ferrytyny zależą od kilku czynników
Normy ferrytyny są uzależnione od płci, wieku i stanu zdrowia. Zazwyczaj prawidłowy poziom ferrytyny mieści się w przedziałach 13-150 ng/ml dla kobiety i 30-400 ng/ml dla mężczyzny. Poziom ferrytyny u dzieci także ma ścisły związek z wiekiem, np. u noworodków jest to 12-327 ng/ml, a u maluchów w wieku 1-3 lat 6-67 ng/ml. Mimo to trzeba pamiętać, że zakresy referencyjne różnią się w zależności od metody zastosowanej w konkretnym laboratorium. Z tego względu zawsze odnosimy się do norm podanych przez placówkę, która wykonała badanie.
- Niski poziom ferrytyny w surowicy najczęściej sygnalizuje niedobory żelaza w organizmie, które mogą prowadzić do anemii (niedokrwistości z niedoboru żelaza). Powodem niskiej ferrytyny może być niedostateczna podaż żelaza z dietą, problemy z wchłanianiem tego pierwiastka, lub znaczna utrata krwi.
- Natomiast wysoki poziom ferrytyny we krwi może wskazywać na nadmiar żelaza w organizmie lub toczący się stan zapalny. Wówczas należy wykonać nie tylko badanie ferrytyny w surowicy, ale też sprawdzić CRP – ilość białka C-reaktywnego, będącego markerem stanu zapalnego w organizmie. Jego wysoki poziom może zwiększać stężenie ferrytyny we krwi, co utrudnia interpretację wyników. Dlatego zaleca się, aby badać te dwa parametry równocześnie.
Przypominamy też, że normy ferrytyny interpretowane samodzielnie to tylko ogólna wskazówka dla pacjenta. Każdy wynik powinien być interpretowany przez lekarza w kontekście ogólnego stanu zdrowia i wyników pozostałych badań.
Kiedy warto wykonać badanie ferrytyny?
Badanie ferrytyny warto wykonać zawsze, gdy istnieje podejrzenie niedoboru żelaza lub odczuwamy takie dolegliwości, jak: chroniczne zmęczenie, zaburzenia koncentracji, sucha skóra, wypadanie włosów, częstsze infekcje, senność, bladość skóry, obniżona odporność, zajady w kącikach ust (są to objawy anemii i związanego z tym niskiego poziomu ferrytyny), a także bóle brzucha, głowy, stawów, oraz problemy z wątrobą (objawy wysokiego poziomu ferrytyny w surowicy).
Poziom ferrytyny u dzieci i dorosłych a żelazo
Niski poziom ferrytyny u dziecka lub osoby dorosłej może wynikać z różnych przyczyn. Problem ten często występuje u kobiet przed menopauzą, które regularnie tracą krew z hemoglobiną podczas miesiączki. Pojawia się też w przebiegu Hashimoto, u kobiet w ciąży, czy w zespołach złego wchłaniania takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Niska ferrytyna u dzieci występuje znacznie częściej niż w populacji dorosłych. Jej przyczyną mogą być m.in. zwiększone zapotrzebowanie na żelazo w okresie szybkiego wzrostu, nieprawidłowo zbilansowana dieta i zaburzenia wchłaniania.
Źródła:
- D. R. Ferrier, Biochemia, tłum. D. Chlubek, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, s. 465–467.
- J. Malinowska, Żelazo – znaczenie, źródła, przykłady realizacji z diety: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/zelazo-znaczenie-zrodla-przyklady-realizacji-z-diety
- J. Smól, T. Twardowski, Ferrytyna – specyficzne białko ochronne, Postępy Biologii Komórki t. 25, nr 4, s. 511-524.
- A. Karney, Ferrytyna – wskaźnik ustrojowych zasobów żelaza, Pediatria Polska
Volume 84 t. 4, lipiec -sierpień 2009, s. 362-366.