Czynnik reumatoidalny (RF)

Czynnik RF wykrywa się za pomocą testu lateksowego, metod immunochemicznych (np. ELISA), metody nefelometrycznej w analizatorach automatycznych lub odczynu Waalera-Rosego. 

Co to jest czynnik reumatoidalny (RF)?

RF czynnik reumatoidalny (ang. rheumatoid factor) jest przeciwciałem syntetyzowanym w przebiegu niektórych schorzeń o podłożu zapalnym. To autoprzeciwciało skierowane przeciwko ludzkim immunoglobuliom, które prowadzi do aktywacji procesu zapalnego. 

Co istotne, czynnik RF pojawia się we wszystkich klasach przeciwciał, a więc IgA, IgE, IgG, IgM. Mimo to znaczenie diagnostyczne w biochemii RF mają tylko przeciwciała IgM. Nie do końca wiadomo, co prowadzi do syntezy czynnika RF, ale pewnym jest, że generuje on stan zapalny w organizmie. 

RF: faktor reumatoidalny 

Czynnik reumatoidalny RF dodatni, czyli wysokie RF, towarzyszy przede wszystkim chorobom reumatycznym (z tego względu często nazywa się go czynnikiem reumatycznym).W większości przypadków obserwuje się go przy reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS). Wykrywany u 80% chorych, prawdopodobnie nasila reakcję prozapalną organizmu i bierze udział w niszczeniu tkanki.

Podsumowując, obecność RF, faktora reumatoidalnego, wiążą się z ciężkim przebiegiem choroby i przyczynia do pozastawowych zmian zapalnych. Jednocześnie stwierdzenie jego obecności we krwi nie jest równoznaczne z diagnozą RZS. Taki stan może bowiem występować również u ludzi zdrowych, zwłaszcza starszych (po 60. roku życia) lub w przebiegu innych chorób. Z tego względu badanie RF stosuje się w połączeniu z innymi testami laboratoryjnymi i obrazowymi. 

Biochemia RF (czynnik reumatoidalny). Wskazania i cel

Najważniejszym wskazaniem do wykonania biochemii RF czynnika reumatoidalnego jest podejrzenie choroby reumatycznej. Główne objawy wskazujące na choroby stawów to ich bóle, sztywność (zwłaszcza o poranku), obrzęk i zaczerwienienie okolicy stawowej, ograniczenie ruchomości stawów, guzki podskórne, suchość skóry, gałek ocznych, a nawet ból mięśni. Ponadto badanie laboratoryjne RF wykonuje wtedy, gdy wynik badań obrazowych stawów wskazuje na ubytek chrząstki stawowej. 

Odczyn reumatoidalny oznacza się również w celu monitorowania skuteczności leczenia.

Na czym polega badanie laboratoryjne RF?

Badanie RF (czynnika reumatoidalnego) często jest wykonywane w ramach tzw. panelu stawowego, obejmującego morfologię krwi z rozmazem, poziom białka CRP oraz poziom kwasu moczowego we krwi. Test przeprowadza się z próbki krwi pobranej na czczo. Nie jest wymagane żadne specjalne przygotowanie. Materiałem do badania RF mogą być też płyny wysiękowe lub płyn stawowy.

Test w klasie IgM polega na wykonaniu klasycznego odczynu Waalera-Rosego lub odczynu lateksowego (latex RF), bądź testu ELISA. Jeśli chodzi o pozostałe klasy immunoglobulin, konieczne jest oznaczenie radioimmunologiczne i immunofluorescencyjne. 

Czynnik reumatoidalny RF dodatni

Jeżeli badanie wykaże czynnik reumatoidalny RF dodatni, oznacza to, że u pacjenta wykryto przeciwciała. Może wskazywać to na reumatoidalne zapalenia stawów, a także na inne choroby o podłożu autoimmunologicznym, np. zapalenie wielomięśniowe, zespół Sjögrena, twardzinę układową, toczeń rumieniowaty układowy, mieszaną chorobę tkanki łącznej, czy na zakażenia bakteryjne i wirusowe, białaczkę, chłoniaki, przewlekłe choroby płuc i wątroby. 

Niektóre badania wskazują też wartość liczbową, przedstawiającą dokładny poziom czynnika RF. Czynnik reumatoidalny RF wymaga przeprowadzenia innych badań laboratoryjnych, np. anty-CCP czy CRP, oraz badań obrazowych. 

Źródła:

• Odrowąż-Sypniewska G., Diagnostyka laboratoryjna wybranych chorób reumatycznych; MedPharm Polska, 2011.
• Sokalska-Jurkiewicz M., Badania dodatkowe w reumatologii, „Przegląd Reumatologiczny”, nr 6 (18), 2007.
• Orzechowski N., Czynnik reumatoidalny – normy. Co to jest badanie RF?: https://swiatzdrowia.pl/artykuly/czynnik-reumatoidalny-normy-co-to-jest-badanie-rf/